ورود به منازل و اماکن تعطیل و بسته و تفتیش آنها

سؤال

طبق ماده ٥٥ قانون آیین دادرسی کیفری ١٣٩٢ ورود به منازل و اماکن تعطیل و
بسته و تفتیش آنها و بازرسی اشخاص واشیاء در جرایم غیرمشهود با اجازه مقام قضایی
است. مقنن درخصوص جرایم مشهود سکوت نموده و در مواد ٤٥ به بعد هم که به تعریف
جرایم مشهود و اختیارات ضابطان در این جرایم پرداخته به ورود و تفتیش منازل در
جرایم مشهود و اجازه مقام قضایی اشارهای نکرده است. آیا مفهوم مخالف ماده ٥٥ این
است که ورود به منازل در جرایم مشهود نیازی به اجازه مقام قضایی نیست و اگر این
مفهومگیری از ماده ٥٥ صحیح باشد، با ماده ٥٨ که به صورت مطلق ضابطان را حین
ورود به منزل مکلف به نشان دادن اصل دستور قضایی به متصرف محل نموده، چگونه
قابل جمع خواهد بود؟

7/93/775

93/4/4

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه

با در نظر قرار دادن اصل ٢٢ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
که مسکن اشخاص را مصون از تعرض دانسته و تضمین رعایت این

اصل، دقت در تفسیر مواد قانونی را م یطلبد و با لحاظ تأکید
ماده ٧ قانون آیین دادرسی کیفری ١٣٩٢ بر ضرورت رعایت حقوق
شهروندی، ورود ضابطان به منازل اشخاص در جرایم مشهود
(جز در موارد خاص نظیر بند ث ماده ٤٥ قانون فوق الذکر که
ساکنین تقاضای ورود مأمورین را دارند) می باید با مجوز مخصوص
مقام قضائی باشد و عبارت جرائم مشهود در ماده ٥٥ قانون آیین
بازرسی اشخاص » دادرسی کیفری مصوب ١٣٩٢ معطوف به عبارت
و نه به عبارت صدر ماده (یعنی ورود به منازل و « و اشیاء است
اماکن بسته). مفاد ماده ٥٨ قانون فوق الذکر نیز که ارائه اصل
دستور قضائی در هنگام ورود به منازل را ضروری دانسته است،
مؤید این مطلب است.
٭٭٭٭٭

اصل 22قانون اساسی :حیثیت ، جان ، مال ، حقوق ، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که
قانون تجویز کند

ماده 7- در تمام مراحل دادرسی کیفری، رعایت حقوق شهروندی مقرر در «قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383» از سوی تمام مقامات قضائی، ضابطان دادگستری و سایر اشخاصی که در فرآیند دادرسی مداخله دارند، الزامی است. متخلفان علاوه بر جبران خسارات وارده، به مجازات مقرر در ماده (570) قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) مصوب 4/4/1375 محکوم می‌شوند، مگر آنکه در سایر قوانین مجازات شدیدتری مقرر شده باشد.

ماده 45- جرم در موارد زیر مشهود است:

ث-  جرم در منزل یا محل سکنای افراد، اتفاق افتاده یا در حال وقوع باشد و شخص ساکن، در همان حال یا بلافاصله پس از وقوع جرم، ورود مأموران را به منزل یا محل سکنای خود درخواست کند.

ماده 55- ورود به منازل، اماکن تعطیل و بسته و تفتیش آنها، همچنین بازرسی اشخاص و اشیاء در جرائم غیرمشهود با اجازه موردی مقام قضائی است، هر چند وی اجرای تحقیقات را به‌طور کلی به ضابط ارجاع داده باشد

ماده 58- ضابطان دادگستری باید به هنگام ورود به منازل، اماکن بسته و تعطیل، ضمن ارائه اوراق هویت ضابط بودن خود، اصل دستور قضائی را به متصرف محل نشان دهند و مراتب را در صورتمجلس قید نمایند و به امضاء شخص یا اشخاص حاضر برسانند. در صورتی که این اشخاص از رؤیت امتناع کنند، مراتب در صورتمجلس قید می‌شود و ضابطان بازرسی را انجام می‌دهند.